|
Кейин муқимлик ва мусофирликда бўладиган дайнга, қарзга алоқадор ҳукмларни баён қилди.
Аллоҳ Таоло қарз муомаласини қилмоқчи бўлган мўминларга бу ишни ёзиб қўйишларини, унга икки кишини ёки бир киши ва икки аёлни гувоҳ қилишларини буюриб, шундай қилишлари Аллоҳга итоат ва қарзларининг сақланишига кафолат бўлишини билдирди. Уларни шундай қилишга ундади. Бунда қилинаётган қарз муомаласининг катта ёки кичик бўлиши аҳамиятсиздир. Агар нақд савдо бўлса, бундай оворагарчиликнинг ҳожати йўқ.
Шунингдек, Аллоҳ Таоло гувоҳларга, қарзни ёзиб бораётганларга озор беришни, яъни, уларга босим ўтказиб, воқеаларни ўзгартириб ёзишга мажбур қилишни ҳаром қилди. Уларни бу борада шариат қонунларига бўйсунишга буюриб, Ўзининг ҳамма нарсадан хабардорлигини, ғайбни ҳам, шаҳодатни ҳам билишини баён қилди.
وَاللّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ
(Аллоҳ ҳамма нарсани билгувчидир).
Мўминларга хитоб.
(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا تَدَايَنتُم بِدَيْنٍ إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى эй мўминлар бир-бирларингиз билан маълум вақтга қарз муомаласини қилсангиз, ёзиб қўйинглар!) агар қарз муомаласини қилсангизлар.
(الدَيْن ) сўзидан мурод барча икки эваздан бири нақд бўлиб, иккинчиси насия бўлан савдодир. Қарз ҳам шунга киради. Бир киши бошқасига мол беради ва олган одам маълум муддатдан кейин уни қайтаради. Товар берилади, унинг пули эса кейинроқ тўланади. Бамисоли харидор қарз олгандек бўлади. Мана шу ҳам дайн дейилади. Салам, салаф муомалалари ҳам шу қабилдандир. Пул тўланади ва кейинроқ товар берилади. Хуллас, шуларнинг ҳаммаси (دين ) сўзининг маъноларидир.
(بِدَيْنٍ ) (إِذَ تَدَايَنْتُمْ )га таъкид. Унга (فَاكْتُبُوهُ )даги замирнинг қайтиши алоҳида маъно касб этади. Агар (بِدَيْنٍ ) айтилмасдан «إذا تداينتم إلى أجل مسمى » дейилганда (فَاكْتُبُوهُ )нинг ўрнига «فاكتبوا الدين » дейилган бўларди. Бу муборак оятнинг тартибида ажиб бир гўзаллик борки, уни сўз санъатидан бохабар завқли кишиларгина илғай оладилар.
(إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى ) яъни, маълум вақтга.
198-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232